MÜZİĞİN ÖNCÜ KADINLARINDAN FİKRİYE (ŞAKRAKRES) HANIM

Osmanlı Devleti’nin modernleşme döneminde kadınların gündelik hayatta daha çok kendilerini göstermeye başladıkları ve farklı sanat kollarında eğitim aldıkları bilinmektedir. Sanat açısından ele alacak olursak müzik ve resim dersleri zengin ailelerin kızları için tuttuğu hocalar tarafından konaklarda verilirdi. 1914 senesinde İnas Sanayi-i Nefise Mektebinin açılmasından sonra kadınlar yaşadıkları alanlar dışında resmi kurumlarda da dersler almaya başlar. İnas Sanayi-i Nefise Mektebi daha çok plastik sanatlar üzerine dersler veren bir eğitim kurumu olduğundan dolayı müzik derslerini kadınlar yine ya özel hocalardan ya da kolejlerdeki eğitimlerinden edinirler.

Müslüman kadınlar resim konusunda zorda olsa bir şekilde sanatlarını icra edebilecek yerler bulabilirken müzik hususunda Cumhuriyet’e kadar kendi özel alanları dışında icra edebilecek bir yer bulamazlar. Dönemin müzisyen kadın sanatçılarını yine Rum veya Ermeni kadınlar oluşturur. Bu zorlu koşullar altında kendini geliştiren ve şöhretini Cumhuriyet döneminde sağlayan kadın sanatçılarımızdan birisi Fikriye Hanım’dır.

Fikriye Hanım 1903 senesinde İstanbul’da dünyaya gelir. Varlıklı bir ailenin kızıdır. 1909 senesinden 1913 senesine kadar Moda’daki Fransız Sörler Mektebinde eğitim görür. On iki yaşına kadar eğitimini okullarda alır. Okulu bıraktıktan sonra sadece müzik dersleri almaya başlar. Özellikle Profesör Mösyö Ernest’ten teganni dersleri alır.

Sanatçının aldığı ses ve müzik eğitimleri onun 1927 senesinde açılan TRT radyosunda yer almasını sağlar. TRT’de ses sanatçısı olarak işe başlayan ilk kadın sanatçılardandır. 1929 senesinde sahnelenen Ayşe operetinde ise “Gel Okşa Beni” şarkısını seslendirir. Bu şarkı “Sahibinin Sesi Plak Şirketi” tarafından plağa kaydedilir. Ayrıca Muhlis Sabahattin’in eserlerini de yine plağa seslendirir. Böylece plağa sesi kaydedilen ilk Türk kadın ses sanatçısı Fikriye Hanım olur. Fikriye Hanım bu plak kaydından sonra ünü daha da yayılır ve birçok yerde sahneye çıkar. Soyadı Kanunuyla “Şakrakses” soyadını alır.

1947 senesinde “Bir Dağ Masalı”, 1948 senesinde “Çıldıran Kadın” ve 1949 senesinde “Ayşe’nin Duası” adlı sinema filmlerinin müzik ekibi içerisinde yer alır. Fikriye Hanım gazino programları, halk konserleri, radyo konserleri, operetler ve sinema müzikleri alanlarında başarılı işler yapmış ve plağa sesi kaydedilen ilk Türk kadın olarak tarihe geçmiş önemli bir sanatçıdır.

Editör : Muzaffer KARAASLAN

KAYNAKÇA

Aksoy, B. (2002). Cumhuriyet Döneminde Devlet Radyosunun Türk Musikisi Üzerine Etkileri, Türkler 18, s.586

Avcı, Y., (?). Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde «Otoriter Modernleşme» ve Kadının Özgürleşme Meselesi

Çakır, S., (2011). Osmanlı Kadın Hareketi, Metis

Doğramacı, E., (1993). Atatürk’ten Günümüze Sosyal Değişmede Türk Kadını, Atatürk Araştırma Merkezi

Işın, E. (2001). İstanbul’da Gündelik Hayat, YKY

               http://www.musikidergisi.net/?p=859

            http://www.sinematurk.com/kisi/82388-fikriye-sakrakses/